Menu
Ankieta
Fragment galerii
"Najmłodsza opozycja PRL", Jacek "Wiejski" Górski
Jacek "Wiejski" Górski
Historia Federacji Młodzieży Walczącej
w Biuletynie Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.
"Kombatant", nr 1 (217) styczeń 2009
Zapomniana Federacja.
Rok 2009 to okres wielu okrągłych patriotycznych rocznic, w tym ćwierćwiecze istnienia Federacji Młodzieży Walczącej. Powstała w czerwcu 1984 roku FMW była organizacją podziemną, zrzeszającą najmłodszych opozycjonistów PRL. Dopiero dziś, po upływie ćwierćwiecza, nabieramy właściwej perspektywy, która pozwala opisać fenomen tego ruchu. FMW tworzyli uczniowie, studenci i robotnicy, którym brakowało własnej organizacji jak NZS czy Solidarność. FMW była organizacją niepodległościową, niezwykłą w swojej otwartości na środowiska o tak różnych poglądach politycznych, że w normalnej sytuacji niemożliwych do pogodzenia w jednej organizacji. To też zapewne stało się przyczyną rozpadu FMW w roku 1989.
W ciągu zaledwie kilku lat swego istnienia FMW zbudowała struktury w ponad pięćdziesięciu1 ośrodkach. Otwarta światopoglądowo i działająca na skalę ogólnopolską organizacja, była atrakcyjną platformą do działalności opozycyjnej młodzieży w całym kraju. W szeregach FMW działało prawdopodobnie kilka tysięcy osób2, do czego dochodzi znaczna liczba sympatyków uczestnicząca w jej działaniach. Młodzi opozycjoniści odwoływali się do tradycji POW3, Legionów4, Polskich Sił Zbrojnych5, ZWZ6, AK7 i Szarych Szeregów8. Wiernie naśladowali zasady i metody konspiracji, sięgając po doświadczenia wcześniejszych pokoleń. Niejednokrotnie stosowali metody uczestników protestów szkolnych we Wrześni 1901-1902 czy strajków szkolnych w latach 1905-1906, które przeradzały się w bojkot szkół państwowych. Działalność młodzieży skupionej w FMW okupiona została represjami w szkołach i na uczelniach, licznymi aresztowaniami i wyrokami więzienia a także porwaniami, pobiciami oraz zabójstwami.
Nazwano ich „Wieśniakami”
Spotkanie założycielskie FMW miało miejsce w Warszawie pod koniec czerwca 1984 r. W skład Komitetu Założycielskiego FMW wchodzili Artur Dąbrowski, Jacek Górski ps.„Wiejski”, Cezary Rautszko ps.„Młody”, Tomasz Roguski ps.„Kornel”. Natychmiast przygotowany został komunikat o powstaniu organizacji. Za główną formę działania FMW uznano aktywizację szeroko rozumianych środowisk młodzieżowych do walki z komunistycznym reżimem w Polsce, popierając jednocześnie TKK NSZZ „Solidarność” i deklarując wsparcie akcji przez nią podejmowanych.
Zarys programu organizacji przedstawiony został w datowanym na 30 sierpnia 1984 apelu „Do Młodzieży”:
„(...)Organizacja nasza stawia sobie jeden cel - niepodległą i demokratyczną Polskę. Inne kwestie ustrojowe odgrywają dziś mniejszą rolę i dlatego nie są przez nas określane. FMW nie chce narzucać młodzieży takiego czy innego rozwiązania spraw gospodarczych i społecznych pozostawiając każdemu możliwość swobodnego wyboru. Skupiać będziemy młodzież niezależnie od przekonań politycznych, wszystkich, którzy chcą działać razem z nami.
Nie jesteśmy organizacją uczniowską.
Do FMW należą dziś uczniowie, robotnicy i studenci. Chcemy być obecni we wszystkich środowiskach młodzieżowych, docierać do jak najszerszych kręgów młodych ludzi. Celem na dziś jest kształtowanie aktywnej postawy młodych. Będziemy się przeciwstawiać konformizmowi i zobojętnieniu wobec spraw społeczeństwa, kraju i świata. Środkami do osiągnięcia tego celu są: działalność propagandowa, przez niezależne pisma i ulotki, oraz działalność kół samokształceniowych i bibliotek. Chcemy, aby komórki FMW powstały we wszystkich szkołach, uczelniach i zakładach pracy. Nie pozostaniemy obojętni wobec antynarodowej polityki władz. W sposób widoczny będziemy manifestować swoje stanowisko. W codziennej pracy chcemy współpracować ze strukturami społeczeństwa podziemnego, przede wszystkim z komórkami “Solidarności” i Oświatą Niezależną, a także z innymi organizacjami młodzieżowymi.
FMW popiera działalność TKK “S”, zmierzającą do demokratyzacji kraju oraz ukrócenia samowoli władz. Popieramy żądania przywrócenia w Polsce pluralizmu związkowego, stwierdzamy jednak, że celem ostatecznym naszej walki jest Polska Niepodległa.
Komitet Założycielski FMW9”
Po kilku tygodniach powyższy apel wraz z komunikatem o powstaniu FMW został opublikowany w warszawskich pismach opozycyjnych „Wola” oraz „Tu i Teraz”, a także kilkakrotnie odczytany w Radiu Wolna Europa, co dla grupki młodych opozycjonistów, nie mających dostępu do środków przekazu informacji było wielkim osiągnięciem. Wydarzenia te zapoczątkowały dynamiczny rozwój FMW na obszarze całej Polski. Z czasem w zaprzyjaźnionych środowiskach opozycyjnych z przymrużeniem oka zaczęto członków FMW zaczęto nazywać „Federastami” lub przez podobieństwo skrótu FMW do ZMW10 -„Wieśniakami”.
We wrześniu 1984 w piśmie „BUNT”11, umieszczony został komunikat o powstaniu FMW oraz „Apel do młodzieży”. Równolegle przygotowano do druku pierwsze trzy numery dwutygodnika „FMW”, które niestety zaginęły w niewyjaśnionych okolicznościach. Niezrażeni porażką młodzi opozycjoniści zaczęli doraźnie wydawać niskonakładowy „Serwis Informacyjny CZI”12. Rozprowadzono wówczas także cegiełki z „Apelem do mieszkańców Warszawy”, dzięki którym udało się zebrać pierwsze poważne środki „na represjonowaną młodzież”, które zostały przekazane ofiarom tych represji.
Na przełomie lat 1984-1985 dzięki drukarzowi „KOS-a” Adamowi Golańskiemu ps.„Baron”, powstała pierwsza sitodrukowa drukarnia FMW, co umożliwiło wydanie ogólnopolskiego miesięcznika „Nasze Wiadomości”, organu prasowego Komitetu Założycielskiego FMW13.
Od początku istnienia FMW duży nacisk położony był na zajęcia samokształceniowe, akcje małego sabotażu, polegające głównie na rozrzucaniu i naklejanie ulotek oraz malowaniu solidarnościowych i niepodległościowych napisów w szkołach, na uczelniach i na ulicach. W okolicach szkół i uczelni dodatkowo wywieszane były transparenty. Przeprowadzano akcje zrywania czerwonych flag, z czasem zaczęto zamieniać wywieszane z okazji świąt państwowych flagi oficjalne na własne z napisem FMW lub Solidarność. Wielokrotnie wymieniano tablice informacyjne w tramwajach na własne z treściami „solidarnościowymi”, zaś po podwyżkach cen biletów skutecznie rozpropagowana została w Warszawie akcja „Przekaż bilet” wsiadającemu. Innym pomysłem było umieszczanie na banknotach antyreżimowych napisów czy symboli, zaś rozwinięciem tego pomysłu było wybijanie specjalnej korony nad głową orła na monetach i ponowne wpuszczanie monet do obiegu.
W październiku 1984 została nawiązana współpraca pomiędzy FMW a Grupami Oporu „Solidarni”. Od tego okresu znaczna część akcji prowadzonych przez Grupy Oporu realizowana była przy udziale Federacji. Ulotki rzucane były „z ręki” w tłumie, a także wieszane na elewacjach budynków w pakietach lub zwiniętych transparentach. Najbardziej bezwzględnie ścigane przez SB były wyrzutniki pirotechniczne produkowane przez Grupy Oporu. Kilkukrotnie transmitowano w reżimowej telewizji „fikcyjne” reportaże o poranionych przez wyrzutniki przypadkowych przechodniach. Nagonka ta spowodowała szukanie pomysłów na wyeliminowanie ładunków wybuchowych z wyrzutników i zastąpienie ich wyrzutnikami mechanicznymi. Planowano także bardziej spektakularne akcje jak wysadzenie rurociągu „Przyjaźn” czy zablokowanie na moście Gdańskim kolumn ZOMO jadących na warszawskie manifestacje za pomocą specjalnie skonstruowanych kolców do przebijania opon oraz butelek z benzyną.
Dodatkowym obszarem działalności był współudział w zapowiadanych w prasie podziemnej i ulotkach emisjach Radia „Solidarność” odbywających się na częstotliwości Telewizji Polskiej. Audycje nadawane były także z głośników zwanych „gadałami” zarówno na ulicach jaki i na terenie warszawskich uczelni. FMW brało również udział w akcjach Grup Oporu, takich jak m.in. audycje dla więźniów politycznych na terenie Aresztu Śledczego na Rakowieckiej. Z czasem powstało też Radio FMW, wykorzystujące sprzęt wypożyczony z Grup Oporu. Dokonano co najmniej dwóch emisji Radia FMW w Warszawie.
Przełom lat 1985 i 86 dla warszawskiej FMW to seria wpadek. W październiku 1985 w czasie instalacji gadały Radia „S” aresztowano i osadzono w więzieniu J.Czarneckiego. W nocy 27 I 1986 FMW przeprowadziła akcję malowania napisów „FMW”, „Solidarność” na terenie większości szkół ponadpodstawowych warszawskiego Żoliborza, wywołując wściekłość dyrekcji. Następnego dnia przez nieznanych sprawców porwany został J.Górski ps. „Wiejski”, którego poddano przesłuchaniu i torturom, a następnie nieprzytomnego wyrzucono na torach kolejowych na warszawskiej Pradze. W marcu 1986 wpadła drukarnia „Naszych Wiadomości”, a do więzienia trafili Jacek Kutzner i Robert Napiórkowski „Mela”. Mniej więcej w tym okresie kierowanie warszawskimi strukturami FMW objął Piotr Szynkiel „Kuba”, działający w FMW od 1985 r.
Trójmiasto
W dniu 24 października 1984 grupa młodych gdańszczan skupiona wokół Mariusza Wilczyńskiego „Wilka” i Klaudii Moszczyńskiej, zainspirowana komunikatem w Radiu Wolna Europa powołała Gdańską Federację Młodzieży Walczącej. Początkowo GFMW działała w gdańskim IX LO, kolportując sygnowane przez siebie ulotki zawierające tekst o powstaniu FMW w Warszawie, spisany z audycji w Radiu Wolna Europa. Na przełomie lat 1984-85 GFMW rozpoczęła wydawanie pisma „Monit”. Z czasem działalność ta rozciągnęła się na pozostałe szkoły Trójmiasta. Do założycieli GFMW dołączyli m.in. Jarosław Rybicki, Krzysztof Biskupski, Olgierd Buchocki czy Zbigniew Mańczyk14. W tym czasie nawiązana została współpraca pomiędzy środowiskiem gdańskim, reprezentowanym początkowo przez Błażeja Dróżdża, Darka Krawczyka ps. „Krawiec” a środowiskiem warszawskim. Nastąpiła integracja, czego efektem była wymiana informacji i doświadczeń oraz regularnie organizowane przerzuty sprzętu i prasy. Jeszcze w 1985 Gdańska FMW wzmocniona została o środowiska pism „Biuletyn Informacyjnego Szkół Zawodowych”, „Emisariusz”, „Dwójka” i „Opornik”. Z czasem FMW dotarło do większości szkół w Trójmieście, osiągając imponujący dorobek, co najmniej 33 tytułów wydanych na terenie Trójmiasta gazetek szkolnych z „Monitem” na czele, którego wydano ponad 100 numerów. Powstało także kilka kół samokształceniowych. Zorganizowany został klub Video oraz „latająca” biblioteka oferująca ponad 300 tytułów książek wydanych poza zasięgiem PRL-owskiej cenzury. W październiku 1985 GFMW powołała Grupy Wykonawcze FMW, które podobnie jak FMW w Warszawie prowadziły akcje ulotkowe, malowanie napisów i wieszanie transparentów. Pod koniec lat 80-tych w Gdańsku powstała zakonspirowana nawet wewnątrz własnych szeregów komórka FMW, która zajmowała się produkcją petard dużego rażenia. SB widząc rosnąca z dnia na dzień aktywność FMW w ramach akcji o kryptonimie „Federacja” powołała zespół śledczy do rozpracowania środowiska FMW.
Kraków i Nowa Huta.
Trzon FMW Kraków stanowiły grupy działającego wcześniej Ruchu Młodzieży Niezależnej. Za najważniejszych jej animatorów w pierwszym okresie uznać należy Piotra Fugla, Marka Jakubowskiego, Roberta Kubicza, Katarzyny Kubisiowskiej, Bogusława Pietrusa i Bogdana Rymanowskiego15. 2 XI 1985 w Krakowie w trakcie spotkania przedstawicieli zjednoczonej FMW Gdańska i Warszawy oraz Krakowskiego Ruchu Młodzieży Niezależnej doszło do połączenia obu organizacji pod znakiem FMW16. Środowisko FMW Kraków/Nowa Huta objęło swym zasięgiem większość szkół średnich, docierało również na wyższe uczelnie. W ramach intensywnej działalności wydawniczej wydano nie tylko 35 tytułów prasowych z pismami „BMW", "ABC", "FBI" na czele, ale również książki, plakaty, ulotki, znaczki czy kalendarze. Młodzieżowa Oficyna Fonograficzna wydawała kasety fonograficzne. Małopolskie FMW otrzymało wsparcie „Solidarności” Huty im. Lenina. Oprócz działalności wydawniczej i samokształceniowej, podobnie jak wcześniej założone struktury FMW w kraju prowadziła akcje małego sabotażu w ramach powołanych Grup Wykonawczych.
Lotna idea Federacji.
Działająca w trzech ważnych bastionach opozycji, jakimi były Gdańsk, Kraków i Warszawa, FMW zaczęła być dostrzegana zarówno przez sojuszniczą opozycję jak i SB. W dniu 5 IV 1985 Komitet Założycielski FMW po uzupełnieniu składu o przedstawicieli nowych regionów przekształcił się w Radę Koordynacyjną FMW17. 12 VIII 1985 połączone struktury FMW wydały wspólne oświadczenia w związku z piątą rocznicą Sierpnia ’80, w którym zaprotestowano także przeciwko ograniczaniu roli samorządów szkolnych. Wszystkie struktury FMW wzięły aktywny udział w monitorowaniu wyborów i liczeniu frekwencji w reżimowych Wyborach, celem ustalenia rzeczywistych rozmiarów bojkotu ogłoszonego przez TKK NSZZ „Solidarność”18.
W ciągu następnych kilku miesięcy powstały struktury FMW w Olsztynie, we Wrocławiu, Szczecinie, Kutnie oraz Płocku. Nawiązana została ścisła współpraca z Solidarnością i NZS. Można powiedzieć, że nieco po ponad roku działalności, struktury FMW znalazły się we wszystkich ważniejszych ośrodkach na opozycyjnej mapie Polski. Szczególnie ryzykowne było działanie w małych miejscowościach, łatwiejszych do inwigilacji, gdzie powstające struktury były często prawie natychmiast namierzane i rozbijane przez SB. Przykładem takiej sytuacji były powstałe w 1986 roku FMW Chełm zlikwidowane po zaledwie kilku tygodniach działalności. Również FMW Oddział „Bug” założona przez Bogdana Śliwowskiego ps. „Żbik” na terenie Szkoły Podstawowej nr 2 i Liceum Zawodowego w Kolnie istniała zaledwie kilka miesięcy. W tym drugim przypadku SB aresztowało członków organizacji i zabezpieczyło dowody w postaci granatów z kwasem siarkowym przygotowywanych do rozbicia pochodu pierwszomajowego19.
Łącznie struktury FMW powstały w ponad 60 ośrodkach w Polsce. Praktycznie wszędzie młodzież inicjowała pełne spektrum działań opozycyjnych.
Przełomowy koniec lat 80-tych
Przełomowym momentem w historii FMW i innych ruchów młodzieżowych była Papieska Pielgrzymka w 1987 r. Rozbudzenie świadomości narodowej Polaków przed pielgrzymką Jana Pawła II stało się głównym celem na rok ’87 Gdańskiej FMW wspieranej przez struktury z innych regionów.
Wykonano niezliczoną ilość akcji ulotkowych, malowania napisów – wielokrotnie wywieszano transparenty. Skutecznie zachęcano młodzież do organizowania przerw milczenia, oraz przychodzenia do szkoły na czarno w dniach pamięci narodowej. Rozbudowywano struktury, aktywnie pomagając powstającej w sąsiedztwie FMW Warmii i Mazur. Wizyta Jana Pawła II w Gdańsku stała się wyraźnym kamieniem milowym nie tylko w historii Polski ale również samej FMW. Odpowiedzią na te działania była wzmożona działalność SB dokonującej licznych aresztowań i pobić, rekwirująca tysiące ulotek i przygotowane transparenty. W Warszawie FMW rozbudowała struktury w sąsiednich miastach powołując FMW Region Mazowsze. Krakowskie FMW na manifestacjach gromadziło po kilka tysięcy osób, co na owe czasy było znacznym osiągnięciem. Lata 1986-87 to bowiem trudny okres nie tylko dla ówczesnej opozycji. Wszechobecny marazm dotknął całego społeczeństwa, które straciło nadzieję na jakąkolwiek zmianę na lepsze. Nieliczni buntownicy, przede wszystkim widoczna na ulicach młodzież stawała się głównym symbolem społecznego oporu. Do nich też szczególnie mocno trafiły słowa Jana Pawła II:
„Każdy z was, młodzi przyjaciele, znajduje też w życiu jakieś swoje »Westerplatte«. Jakiś wymiar zadań, które musi podjąć i wypełnić. Jakąś słuszną sprawę, o którą nie można nie walczyć. Jakiś obowiązek, powinność, od której nie można się uchylić. Nie można zdezerterować. Wreszcie – jakiś porządek prawd i wartości, które trzeba utrzymać i obronić, tak jak to Westerplatte, w sobie i wokół siebie. Tak, obronić – dla siebie i dla innych”.
Po gdańskiej mszy młodzi ludzie z wielkim transparentem FMW na czele sformowali kilkudziesięciotysięczny pochód rozbity przez ZOMO. Rodziła się nowa fala opozycyjnego podziemia w Polsce. Młodzi ludzie zaczęli buntować się przeciwko biernej ich zdaniem postawie władz ówczesnej opozycji. Oczekiwali zdecydowanych działań, a nie mogąc się ich doczekać brali sprawy w swoje ręce. Zjednoczona hasłem bezpardonowej walki z komunizmem młodzież, coraz skuteczniej ze sobą współpracowała. Regiony FMW włączyły się w akcje protestacyjne 1988 r, lawinowo powstawały struktury w nowych ośrodkach. Działacze FMW uczestniczyli w majowych strajkach gdańskich oddając cały swój potencjał organizacyjny i techniczny do dyspozycji stoczniowców. FMW coraz częściej organizowała także własne akcje protestacyjne.
Na przełomie lat 1987-88 w FMW doszło do wymiany pokoleniowej. Ta naturalna fluktuacja kadr wciąż dorastającej młodzieży, powodowała z pewnością pewne ograniczenia w rozwoju, dalece poważniejsze niż w przypadku organizacji dorosłych, gdzie przedział wieku członków był wielokrotnie dłuższy. W przypadku FMW, młodzież w miarę dorastania wstępowała w szeregi dorosłych organizacji, będąc zastępowana nowymi członkami ze szkół podstawowych i średnich. Drugie pokolenie FMW to ludzie słabo pamiętający sierpień ’80 mający nowe świeże spojrzenie na zastaną rzeczywistość, obowiązujące dogmaty i autorytety. Determinacji, która rosła z miesiąca na miesiąc, często towarzyszył brak przyzwolenia na jakikolwiek kompromis z komunistyczną władzą.
Ostatnie miesiące Federacji.
Do rozpadu FMW w skali całego kraju przyczyniły się porozumienia w Magdalence, „Okrągły stół” i czerwcowe wybory ‘89. Nie zdołano wypracować jednolitego stanowiska w tej sprawie. Część struktur FMW nawoływała do bojkotu wyborów, pozostali działacze wspierali obóz Solidarności włączając się w pracę Komitetów Obywatelskich i pracując przy organizacji wyborów. Do konfliktów wewnątrz organizacji dochodziło również wskutek wewnętrzych rozgrywek a także wpływu czynników zewnętrznych, jak mniej lub bardziej skuteczne próby podporządkowania i wchłonięcia struktur FMW np. przez Polską Partię Niepodległościową (PPN). Doszło do radykalizacji działań środowisk nie godzących się z „okrągłostołowym” konsensusem, uznających go za zdradę ideałów. Jesienią 1989 r. pod pomnikiem Lenina w Nowej Hucie doszło do manifestacji i próby demontażu tego symbolu dominacji ZSRR. W wyniku walk toczonych przez manifestantów, między innymi z użyciem "koktajli Mołotowa20" i wyrzutni kulek łożyskowych, rannych zostaje ponad 100 milicjantów. Pomnik Lenina zdemontowano 10 XII 1989. Kilka dni później działacze tzw. „grupy krakowskiej” w skład której wchodzili członkowie FMW, NZS i WiP próbowali podpalić budynek krakowskiej siedziby PZPR, który ostatecznie w styczniu 1990 r. udało im się opanować. Wskutek napływających informacji o udanych akcjach zajmowania kolejnych komitetów PZPR w całej Polsce, oraz sygnałach o masowym niszczeniu dokumentów przez działaczy partyjnych w lutym 1990 doszło do zajęcia przez członków FMW budynku KW PZPR w Gdańsku. Budynek dwukrotnie przechodził z rąk do rąk. W obu przypadkach odnaleziono dowody na przeprowadzone masowo niszczenie akt.
Największym paradoksem lat 1989-90 było wysłanie przez Solidarnościowy rząd znienawidzonych oddziałów Milicji Obywatelskiej przeciwko młodzieży walczącej o zniesienie niekwestionowanych symboli komunizmu, sprzeciwiającej się bezkarności członków PZPR i SB, którzy niszczyli dowody komunistycznych zbrodni. Poczucie zdrady i gorycz bezsilności doprowadziły do tego, czego przez lata nie udało się osiągnąć SB. FMW rozpadła się sama, zaś jej potencjał został zmarnowany. Członkowie tej organizacji w większości przypadków na zawsze odeszli z polityki.
Działalność Wydawnicza.
FMW w przeciągu zaledwie pięciu lat działalności osiągnęła zadziwiający jak na środowisko młodych ludzi dorobek wydawniczy. Mimo braku zaplecza finansowego i organizacyjnego, w 35 ośrodkach21 FMW wydano łącznie co najmniej 150 tytułów nielegalnych czasopism, nie zapominając o książkach, znaczkach pocztowych, plakatach, kalendarzach, koszulkach czy kasetach audio i wideo. Uzupełnieniem tej aktywności była działalność Agencji Fotograficznej FMW.
Cześć Ich Pamięci.
Pisząc o Federacji nie można zapomnieć o dwóch młodych członkach FMW, którzy swoją działalność przypłacili śmiercią. Znamienne jest to, że do morderstw tych doszło już po rozmowach „Okrągłego stołu”. Pierwszym zamordowanym w niewyjaśnionych okolicznościach członkiem FMW był 25-letni działacz Kętrzyńskiego FMW Robert Możejko. Zwłoki Roberta wyłowiono ze stawu w centrum Kętrzyna, ze śladami pobicia, natomiast bez śladów utopienia.
Drugim działaczem FMW, którego śmierć nigdy nie została wyjaśniona był zamordowany w 1993 r. Darek Stolarski - jeden z założycieli FMW Region Kutno-Płock. Darka odnaleziono w pozycji klęczącej, opartego ławkę z widoczną raną z tyłu głowy i śladami kajdanków na rękach obejmujących słupek wiaty przystankowej. Jedna z hipotez mówi, że na chwilę przed śmiercią Darek wszedł w posiadanie dokumentów wskazujących na powiązania gospodarcze i nielegalne interesy byłych członków PRL-owskiego aparatu władzy. Zabójstwo Darka jest dziś z pewnością jedną z najbardziej tajemniczych zbrodni w III RP.
Skazani na zapomnienie?
Historia nie obeszła się z FMW życzliwie. Do organizacji tej przylgnęła „łatka” „zadymiarzy” i „kamieniarzy”, tymczasem notorycznie zapomina się dziś, że powstała w połowie lat 80-tych Federacja, aktywnie wspierała działania „dorosłej” opozycji. Owo wsparcie polegało nie tylko na podejmowaniu najbardziej niebezpiecznych akcji „małego sabotażu” czy pracy w podziemnej poligrafii. FMW była swoistą bazą szkoleniową przyszłych opozycjonistów, którzy w miarę dorastania wstępowali do NZS czy Solidarności, mając już za sobą pierwszą lekcję konspiracji i podziemnej roboty.
Nie zauważa się do dziś także znaczenia obecności zdeterminowanych ruchów niepodległościowych jak FMW czy Solidarność Walcząca i ich wpływu na osiągnięcie konsensusu z władzami komunistycznymi. Władze PRL mając świadomość istnienia radykalnych i prężnych ruchów niepodległościowych, zainteresowane były szybkim osiągnięciem porozumienia z opozycją zasiadającą przy „Okrągłym Stole”.
Determinacja i radykalizm działaczy FMW wynikał z typowego dla młodego wieku obniżonego poziomu lęku przed konsekwencjami działalności opozycyjnej. W tym wieku u młodych ludzi nie wykształcają się jeszcze typowe dla dorosłych obawy bytowe jak np. lęk przed utratą pracy czy mieszkania, czy też strach o los rodziny na utrzymaniu. Dlatego właśnie działalność młodzieży nacechowana często była determinacją i radykalizmem. Pozostawienie tego żywiołu na poboczu przemian politycznych, jakie miały miejsce w Polsce po „Okrągłym stole”, prędzej czy później doprowadzić musiało do wzrostu radykalizmu i rozpadu samej Federacji. Dla usprawiedliwienia tej sytuacji najłatwiej było przypiąć „Federastom” łatkę radykałów, a o samej Federacji po prostu... zapomnieć.
=====================
1. wg stanu wiedzy na grudzień 2008.
2. do końca grudnia 2008 udało się ustalić ponad 1000 nazwisk działaczy FMW.
3. POW – Polska Organizacja Wojskowa tajna organizacja wojskowa powstała w sierpniu 1914 w Warszawie z inicjatywy J. Piłsudskiego w celu walki z rosyjskim zaborcą.
4. Legiony - polskie formacje wojskowe okresu porozbiorowego. Działające w latach 1914-1918 którym początek dała utworzona przez J.Piłsudskiego w Krakowie w 1914 r. Pierwsza Kompania Kadrowa.
5. Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie - regularne formacje wojskowe dowodzone którymi dowodził Naczelny Wódz. Zostały utworzone jesienią 1939 roku na emigracji na podstawie umów podpisanych z sojuszniczymi Wielką Brytanią i Francją.
6. Związek Walki Zbrojnej - polska siła zbrojna działającej na okupowanych terenach Polski podczas II wojny światowej w okresie 13 XI 1939 - 14 II 1942.
7. Armia Krajowa - polska siła zbrojna działająca na okupowanych terenach Polski oraz poza jejgranicami. Była najsilniejszą i najlepiej zorganizowaną armią podziemną z działających w tamtym czasie w Europie. Wywodziła się z Związku Walki Zbrojnej i Polskiego Związku Powstańczego oraz wielu pomniejszych organizacji. Została powołana rozkazem Naczelnego Wodza w dni 14 II 1942.
8. Szare Szeregi – kryptonim konspiracyjny Związku Harcerstwa Polskiego, w okresie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej.
9. „Nasze Wiadomości” nr 1, Pismo Federacji Młodzieży Walczącej, 23.02.1985, Warszawa, s.1
10. Związek Młodzieży Wiejskiej – organizacja młodzieżowa założona przez wiejskich działaczy rozwiązanego ZHP. Organizacja wspierana i finansowana przez władze PRL, od 1973 w składzie Federacji Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej zaś w 1976, wbrew stanowisku większości członków, łączy się z Związkiem Młodzieży Socjalistycznej i Socjalistycznym Związkiem Młodzieży Wojskowej tworząc Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej.
11. „BUNT” nr 3, Pismo Młodzieży Niezależnej, IX 1884, s.1
12. „Serwis Informacyjny CZI” nr 1, 13 XI 1984, Centralny Zespół Informacji FMW, Warszawa, s.1
13. „Nasze Wiadomości” nr 1, Pismo Federacji Młodzieży Walczącej, 23.02.1985, Warszawa, s.1
14. R.Kwiatek, Historia i metody Działania FMW Region Gdańsk. Gdańsk 2000.
15. "Grupa Krakowska i inne środowiska radykalne 1988-1989”, www.fmw.org.pl.
16. „Nasze Wiadomości” nr 8, Pismo Federacji Młodzieży Walczącej, 16 XI 1985, Warszawa, s.1
17. „Nasze Wiadomości” nr 3, Pismo Federacji Młodzieży Walczącej, 05 I 1985, Warszawa, s.1
18. „Nasze Wiadomości” nr 5, Pismo Federacji Młodzieży Walczącej, 25 V 1985, Warszawa, s.1
19. „Miesięcznik Kolneński” nr 05 (89), V 2007, Kolno 2007, s. 2
20. Potocznie butelka z benzyną.
21. wg stanu wiedzy na grudzień 2008.
